Küresel Ticaretin Yeni Haritası:Ticaret Savaşları, Bölgesel Anlaşmalar ve Tedarik Zinciri Dönüşümleri

küresel ticaret arenası, jeopolitik gerilimler, teknolojik dönüşümler ve beklenmedik ekonomik şoklarla şekillenmeye devam ediyor. Özellikle ABD-Çin ticaret ilişkilerindeki dinamikler, bölgesel ticaret anlaşmalarının rolü ve küresel tedarik zincirlerindeki dönüşümler, dünya ekonomisinin geleceği için kritik öneme sahip. 

ABD-Çin Ticaret İlişkilerinde Yeni Bir Evre?

2024'te ABD-Çin ticaret ilişkileri, inişli çıkışlı bir seyir izlemeye devam ediyor. Her ne kadar yeni bir ticaret savaşı dalgası beklenmese de, mevcut gümrük vergileri ve teknoloji kısıtlamaları hala yürürlükte. İki ülke arasındaki rekabet, özellikle yapay zeka, yarı iletkenler ve temiz enerji gibi stratejik sektörlerde yoğunlaşmış durumda.

• Veriler (2024 İlk Yarısı):

  • ABD'nin Çin'den ithalatı, 2023'e kıyasla hafif bir düşüş gösterdi (%3-5 arası).

  • Çin'in ABD'ye ihracatı da benzer şekilde azaldı (%2-4 arası).

  • İki ülke arasındaki ticaret açığı daralmaya devam ediyor.

• Gözlemler:

  • ABD, Çin'e yönelik teknoloji ihracatını sıkılaştırmaya devam ediyor.

  • Çin, yerli teknoloji şirketlerini desteklemek için yeni politikalar uyguluyor.

  • İki ülke arasındaki diplomatik temaslar sınırlı düzeyde devam ediyor.

Bölgesel Ticaret Anlaşmaları: Yeni Bir Canlanma mı?

Küresel ticaret sistemindeki belirsizlikler, bölgesel ticaret anlaşmalarının önemini artırıyor. Ülkeler, ticareti kolaylaştırmak, yatırımı teşvik etmek ve ekonomik işbirliğini güçlendirmek için bölgesel ortaklıklara yöneliyor.

• Öne Çıkan Anlaşmalar (2024):

  • Kapsamlı ve Aşamalı Trans-Pasifik Ortaklığı (CPTPP):

    • Üye Ülkeler: Avustralya, Brunei, Kanada, Şili, Japonya, Malezya, Meksika, Yeni Zelanda, Peru, Singapur, Vietnam, Birleşik Krallık (2024'te katıldı).

    • Birleşik Krallık, 2024 yılında CPTPP'ye katıldı. Bu, anlaşmanın kapsamını genişletti ve Avrupa ile Asya-Pasifik arasındaki ticaret bağlarını güçlendirdi.

  • Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP):

    • Üye Ülkeler: Çin, Japonya, Güney Kore, Avustralya, Yeni Zelanda, Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland, Vietnam.

    • RCEP üyesi ülkeler, gümrük prosedürlerini basitleştirmek ve ticaret engellerini azaltmak için çalışmalarını sürdürüyor.

  • Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi (AfCFTA):

    • Üye Ülkeler: Afrika Birliği'ne üye 55 ülke (bazı ülkeler henüz anlaşmayı onaylamadı).

    • AfCFTA, Afrika ülkeleri arasındaki ticareti artırmayı ve kıta genelinde ekonomik entegrasyonu teşvik etmeyi hedefliyor. Ancak, uygulama aşamasında hala bazı zorluklar yaşanıyor.

• Veriler (2024 İlk Yarısı):

  • CPTPP üyesi ülkeler arasındaki ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %4 arttı.

  • RCEP üyesi ülkeler arasındaki ticaret hacmi de benzer bir büyüme gösterdi (%3.5).

  • AfCFTA kapsamında yapılan ticaretin kıta içi ticaretteki payı arttı (yaklaşık %18).

Tedarik Zincirlerinde Dönüşüm: Esneklik ve Dayanıklılık Arayışı

2024 yılı, şirketlerin tedarik zincirlerini yeniden yapılandırma çabalarının hız kazandığı bir yıl oluyor. Artan jeopolitik riskler, doğal afetler ve beklenmedik ekonomik şoklar, şirketleri daha esnek, dayanıklı ve çeşitlendirilmiş tedarik zincirleri oluşturmaya yöneltiyor.

• Stratejiler:

  • Çeşitlendirme: Tek bir tedarikçiye veya ülkeye bağımlılığı azaltmak için birden fazla kaynak kullanmak.

  • Yakınlaştırma (Nearshoring): Üretimi ülkeye yakın bölgelere taşımak (örneğin, ABD için Meksika veya Kanada).

  • Dijitalleşme: Tedarik zincirlerini izlemek, optimize etmek ve otomatikleştirmek için dijital teknolojilerden yararlanmak.

  • Stok Yönetimi: Kritik ürünlerin stok seviyelerini artırmak ve talep tahminlerini geliştirmek.

• Veriler (2024 İlk Yarısı):

  • ABD'li şirketlerin Meksika'dan ithalatı %8 arttı.

  • Avrupalı şirketlerin Doğu Avrupa ve Kuzey Afrika'dan ithalatı %6 arttı.

  • Tedarik zinciri yönetim yazılımlarına yapılan yatırımlar %12 arttı.

2025 ve Ötesi: Beklentiler ve Riskler

2025'e girerken, küresel ticaret ortamı belirsizliklerle dolu olmaya devam ediyor. ABD seçimleri, jeopolitik gerilimler ve teknolojik gelişmeler, ticaretin seyrini etkileyebilecek önemli faktörler.

• Olası Senaryolar:

  • ABD-Çin İlişkilerinde Yumuşama: İki ülke arasında daha yapıcı bir diyalog kurulması, ticaretin yeniden canlanmasına ve küresel ekonomiye olumlu katkı sağlamasına yol açabilir.

  • Ticaret Savaşlarının Tırmanması: ABD ve Çin arasındaki gerginliğin artması, küresel tedarik zincirlerinde daha fazla aksamaya ve ekonomik büyümeye zarar verebilir.

  • Bölgesel Anlaşmaların Güçlenmesi: Bölgesel ticaret anlaşmaları, ticaretin ve yatırımın önünü açarak ekonomik büyümeyi destekleyebilir.

  • Tedarik Zincirlerinde Daha Fazla Dönüşüm: Şirketler, tedarik zincirlerini daha esnek, dayanıklı ve sürdürülebilir hale getirmek için yatırımlarını artırabilir.

Sonuç

2024 yılı, küresel ticaretin yeniden şekillendiği bir dönem oluyor. ABD-Çin ticaret ilişkilerindeki dinamikler, bölgesel anlaşmaların rolü ve şirketlerin tedarik zinciri stratejileri, ticaretin geleceğini belirleyecek.