ABD Üretici Fiyat Endeksi Açıklandı - Ocak 2025

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) verilerini analiz etmektedir. Veriler, nihai talep ve ara talep kategorileri için mal ve hizmet fiyatlarındaki değişimleri, sektörler arası farklılıkları ve enflasyonist baskıları anlamak için önemlidir. Ocak 2025 raporu özelinde de son veriler değerlendirilmektedir.

 Ana Temalar ve Önemli Bilgiler:

1. ÜFE'nin Temel Tanımı ve Kapsamı:

• Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) {PPIFIS} , yurt içinde üretilen mal ve hizmetlerin üretici fiyatlarındaki ortalama değişimleri ölçen bir ekonomik göstergedir.
• Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) perakende fiyatlarını izlerken, ÜFE üreticilerin aldığı fiyatları izler, bu da enflasyonist baskıları tedarik zincirinin erken aşamalarında tespit etmeye yardımcı olur.
• Veriler nihai talep (FD) ve ara talep (ID) kategorileri altında sınıflandırılır.

2. Nihai Talep (Final Demand - FD):

• Mal ve hizmetlerin tüketiciler, hükümet, ihracat veya yatırım gibi nihai kullanıcılar tarafından satın alınmasını temsil eder.
• Genel Eğilimler: "Final demand goods" (FD 41) için genel olarak pozitif bir eğilim görülürken, "Final demand energy" (FD 412) değişkenlik göstermektedir. Ocak 2025'te son talep için ÜFE %0.4 arttı. Son talep hizmet fiyatları %0.3, son talep mal fiyatları ise %0.6 yükseldi.
• Önemli Kategoriler:Gıda: "Final demand foods" (FD 411) kategorisinde artışlar dikkat çekicidir. Ocak 2010'da gıda fiyatları %4.5 artarken, bu durum gıdanın genel enflasyona önemli bir katkı sağladığını göstermektedir. "Fresh fruits and melons2" (01 11) kategorisinde büyük aylık değişimler görülmektedir.
• Enerji: "Final demand energy" (FD 412) kategorisi zaman zaman düşüşler göstermektedir. Nisan 2020'de enerji fiyatları %16.8 gibi ciddi bir düşüş yaşamıştır (COVID-19 etkisi). "Home heating oil and distillates" (05 7302) ve "No. 2 diesel fuel" (05 7303) gibi kalemlerde önemli düşüşler ve artışlar yaşanmıştır. Mart 2022'de enerji fiyatları %7.2 artmıştır (Rusya-Ukrayna Savaşı etkisi). Ocak 2025 raporuna göre enerji fiyatlarındaki %1.7'lik artış, son talep mallarındaki artışın önemli bir nedenidir.
• Mal ve Hizmetler (Gıda ve Enerji Hariç): "Final demand goods less foods and energy" (FD 413) genellikle istikrarlı bir artış göstermektedir. "Final demand services" (FD 42) de benzer şekilde istikrarlı bir artış trendindedir.
• İhracat: "Total exports" (FD 49301), "Goods for export" (FD 49302) ve "Services for export" (FD 49303) kategorilerinde farklı oranlarda artışlar gözlemlenmektedir. "Services for export" (FD 49303) mal ihracatına göre daha büyük oranda artış göstermiştir.

3. Ara Talep (Intermediate Demand - ID):

• Mal ve hizmetlerin diğer işletmeler tarafından üretim süreçlerinde girdi olarak kullanılmak üzere satın alınmasını ifade eder.
• Ara talep verileri, çeşitli sektörlerdeki girdi maliyetlerini yansıtmaktadır.
• Genel Eğilimler:İmalat Sektörü: İmalat sektörüne yönelik "Processed fuels and lubricants" (ID6 131) ve "Supplies" (ID6 151) gibi girdilerde fiyat dalgalanmaları mevcuttur.
• Hizmet Sektörü: "Services for intermediate demand" (ID6 3) genel olarak istikrarlı bir artış göstermektedir. "Trade services for intermediate demand" (ID6 33) ve "Transportation and warehousing services for intermediate demand" (ID6 32) de benzer bir eğilimdedir.
• İnşaat Sektörü: "Materials for construction" (ID6 121) ve "Components for construction" (ID6 122) girdilerinde farklı oranlarda değişimler görülmektedir. İnşaat malzemelerinin (ID6 121) fiyatlarındaki artış, inşaat projelerinin maliyetini artırarak konut fiyatlarını yükseltebilir.
• Yakıt: "Unprocessed fuel to nonmanufacturing industries" (ID6 2222) fiyatlarında büyük artışlar dikkat çekmektedir.
• Ocak 2025 Verileri:İşlenmiş mallar için %1.0'lık artış, özellikle işlenmiş enerji mallarındaki %3.5'lik artıştan kaynaklandı. Dizel yakıtındaki %10.4'lük artış, işlenmiş mallardaki artışın ana etkeniydi.
• İşlenmemiş mallar için %5.5'lik artış, ham petrol fiyatlarındaki %14.8'lik artıştan önemli ölçüde etkilendi.
• Hizmetlerde %0.2'lik düşüş görüldü, bu düşüşte ticari kredilerdeki (%7.7 düşüş) düşüş önemli bir rol oynadı.

4. Üretim Akışına Göre Ara Talep (Aşamalı Ara Talep - ID5):

• Bir ürünün veya hizmetin üretim sürecindeki farklı aşamalarda talep edilmesini ifade eder.
• Üretim akışının farklı aşamalarındaki (Stage 1, Stage 2, Stage 3, Stage 4) ara talep verileri incelendiğinde, her aşamadaki mal ve hizmet girdi fiyatlarında farklı değişimler gözlemlenmektedir. Ocak 2025'te aşamalı olarak artışlar gösterdi: Aşama 4'te %0.2, Aşama 3'te %0.6, Aşama 2'de %1.9 ve Aşama 1'de %0.7 artış.
• "Inputs to stage 2 goods producers" (ID5 21) kategorisinde daha büyük dalgalanmalar mevcuttur. Enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, 2. aşama mal üreticilerinin (ID5 21) üretim maliyetlerini doğrudan etkileyebilir.

5. Sektörel Analiz (Ocak 2025 özelinde):

• Dizel yakıtı, ham petrol, seyahat konaklama hizmetleri ve tavuk yumurtaları fiyatlarında belirgin artışlar. Seyahat konaklama hizmetlerindeki (%5.7 artış) artış, son talep hizmetlerindeki artışa büyük katkıda bulundu.
• Taze sebzeler, ticari krediler ve yakıt-yağlayıcı perakendeciliği marjlarında düşüşler. Yakıt ve yağlayıcı perakendeciliği marjları %9.8 düştü.
• Gıda: "Wheat2" (01 21) gibi temel gıda maddelerinde fiyat dalgalanmaları mevcuttur. İhracata yönelik gıda fiyatlarındaki (FD 4113) yıllık değişim, ülkenin ihracat rekabet gücünü anlamak için önemlidir.
• Enerji: "Crude petroleum2" (05 61) ve "Gasoline" (05 71) gibi enerji kalemlerinde de önemli fiyat değişimleri yaşanmıştır.
• Kimyasallar: "Industrial chemicals" (06 1) ve "Plastic resins and materials" (06 6) gibi kimyasal ürünlerdeki fiyat değişimleri dikkat çekicidir.
• Metal: "Nonferrous metal ores2" (10 21) ve "Aluminum base scrap" (10 2302) gibi metal ürünlerdeki fiyat hareketleri önemlidir.
• Hizmetler: "Data processing and related services2" (38 1) ve "Securities brokerage, dealing, investment advice, and related services2" (40 1) gibi hizmetlerdeki fiyat değişimleri sektörel farklılıkları göstermektedir.
• Ulaştırma: Özellikle "Transportation of passengers" (ID5 41221) kaleminde fiyat dalgalanmaları belirgindir.

6. ÜFE'nin Ekonomik Gösterge Olarak Önemi:

• ÜFE, tüketici fiyatları (TÜFE) için potansiyel bir öncü gösterge olarak kabul edilir. Üretici fiyatlarındaki değişiklikler, zamanla tüketici fiyatlarına yansıyabilir. Bu nedenle, ÜFE verileri, enflasyon beklentilerini ve para politikası kararlarını etkileyebilir.

7. Mevsimsel Düzeltmeler:

• Verilerin mevsimsel olarak düzeltilmiş olması, yılın belirli dönemlerinde görülen düzenli dalgalanmaların etkisini ortadan kaldırarak, temel fiyat trendlerini daha net bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ocak 2025 raporu ile birlikte, göreli önem rakamları ve mevsimsel düzeltme faktörleri, tamamlanan takvim yılındaki fiyat hareketlerini yansıtacak şekilde yeniden hesaplandı.

Önemli Alıntılar:

• "Son talep hizmetleri için endeks Ocak ayında %0.3 arttı, bu altıncı ardışık artıştır."
• "İşlenmemiş mallar için ara talep için fiyatlar Ocak ayında %5.5 arttı, bu Mayıs 2022'deki %5.6'lık artıştan bu yana en büyük artıştır."
• "Dizel yakıtındaki %10.4'lük artış, işlenmiş mallardaki artışın ana etkeniydi."

Sonuç:

ÜFE verileri, ABD ekonomisindeki çeşitli sektörlerdeki fiyat değişimlerini ayrıntılı olarak göstermektedir. Gıda ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, nihai talep üzerinde önemli bir etkiye sahipken, ara talep verileri ise üretim süreçlerindeki girdi maliyetlerinin değişimini yansıtmaktadır. Ocak 2025 raporu, enerji fiyatlarındaki artışın enflasyonist baskıları tetiklediğini ve hem nihai hem de ara talepte fiyat artışlarına neden olduğunu göstermektedir. Sektörel analiz, özellikle enerji, kimya, metal, hizmetler ve ulaştırma gibi alanlarda önemli fiyat hareketlerinin olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle, ÜFE verilerinin dikkatli bir şekilde izlenmesi ve analiz edilmesi, enflasyon eğilimlerini anlamak ve uygun ekonomik politikaları belirlemek için kritik öneme sahiptir.