21 Mayıs 2025

Ekonomik ve Finansal Gelişmelere Genel Bakış (Mayıs 2025)

 Ana Temalar ve Önemli Fikirler/Gerçekler:

  1. Para Politikası ve Likidite Sağlama:
  • Federal Rezerv Başkan Yardımcısı Philip N. Jefferson'ın konuşması, merkez bankalarının likidite sağlamasının finansal aracılığın temel bir unsuru olduğunu vurgulamaktadır. Temel amaç, finansal sistemin sorunsuz çalışmasını sağlamaktır.
  • Merkez bankaları, "moral hazard"ı (kamu tarafından sağlanan likiditenin özel finans kurumlarını aşırı risk almaya teşvik etmesi endişesi) en aza indirme ihtiyacı ile karşı karşıyadır.
  • ABD'de likidite sağlama, bankaların Fed'deki hesaplarındaki bakiyeler olan rezervler aracılığıyla gerçekleşir.
  • İki ana likidite sağlama türü şunlardır:
  • Gün İçi Kredi (Daylight Overdrafts): Ödeme sisteminin sorunsuz çalışmasını teşvik etmek için geçici kredidir. Genellikle teminatlandırılmışsa ücretsiz, teminatsızsa ücretlidir. Gün sonunda bakiye pozitif olmalıdır, aksi takdirde cezalı gecelik avans uygulanır.
  • Gecelik Kredi (Discount Window): Onaylanmış karşı taraflara geniş bir teminat yelpazesine karşı sağlanan kısa vadeli likiditedir. İki ana türü vardır:
  • Birincil Kredi (Primary Credit): Genellikle sağlıklı bankalara federal fon oranının hedef aralığının tepesine yakın bir oranda sunulur. Para politikasının uygulanmasını destekler ve sıra dışı fonlama zorluklarıyla başa çıkmaya yardımcı olur. Çoğu geceliktir, ancak 90 güne kadar vadelere kadar uzanabilir.
  • İkincil Kredi (Secondary Credit): Birincil krediye erişmek için yeterince sağlıklı olmayan bankalara daha yüksek bir oranda, daha yüksek teminat "haircut"ları ile ve yalnızca gecelik olarak sunulur.
  • Jefferson, ABD'nin yanı sıra Birleşik Krallık, Japonya ve Avro Bölgesi'ndeki likidite tesislerinin tasarım özelliklerini ve farklı yaklaşımlarını vurguladı. "Farklı merkez bankaları, belirli çerçevelerinin ve bankacılık sistemlerinin özel yönlerine bağlı olarak bir yaklaşımdan diğerini tercih edebilir."
  • Likidite tesislerinin kullanımı genellikle mütevazıdır, ancak stres zamanlarında çok hızlı bir şekilde artabilir. Örnek olarak, 2007-09 mali krizi sırasında Fed ve ECB tarafından sağlanan önemli kısa vadeli likidite ve Mart 2023 bankacılık stresi döneminde ABD'deki artış gösterildi.
  • Son yıllarda merkez bankaları bilançolarını küçülttükçe, mevcut likidite sağlama araçları daha alakalı hale geldi.
  • Fed "ample-reserves regime" (yeterli rezerv rejimi) ile çalışmaya devam edeceğini belirtti. Bu rejimde, birincil kredi oranı genellikle diskonto penceresinin kullanımının mütevazı kalması için piyasa oranlarının biraz üzerinde konumlandırılmıştır.
{
    "statistical_results": {
        "statistical_results": {
            "UMCSENT": {
                "Veri Adı ve Seri No": "University of Michigan: Consumer Sentiment",
                "Gözlem Sayısı (Count)": "53",
                "Minimum Değer (Min)": "50.0",
                "Maksimum Değer (Max)": "88.3",
                "Medyan (Median / 50. Persentil)": "67.8",
                "Birinci Çeyklik (Q1 / 25. Persentil)": "59.4",
                "Üçüncü Çeyklik (Q3 / 75. Persentil)": "79.0",
                "Son Değer (Last Value)": "57.0",
                "Bir Önceki Değer (Previous Value)": "64.7",
                " (Aylık Fark)": "-7.7",
                "Yüzdesel Değişim (Aylık % Fark)": "-11.901%",
                " (Yıllık Fark)": "-22.4",
                "(Yıllık % Fark)": "-28.212%"
            },
            "PCEC96": {
                "Veri Adı ve Seri No": "Real Personal Consumption Expenditures",
                "Gözlem Sayısı (Count)": "63",
                "Minimum Değer (Min)": "11786.8",
                "Maksimum Değer (Max)": "16427.3",
                "Medyan (Median / 50. Persentil)": "15297.4",
                "Birinci Çeyklik (Q1 / 25. Persentil)": "14770.25",
                "Üçüncü Çeyklik (Q3 / 75. Persentil)": "15793.3",
                "Son Değer (Last Value)": "16427.3",
                "Bir Önceki Değer (Previous Value)": "16313.2",
                " (Aylık Fark)": "114.1",
                "Yüzdesel Değişim (Aylık % Fark)": "0.699%",
                " (Yıllık Fark)": "518.1",
                "(Yıllık % Fark)": "3.257%"
            },
            "STLFSI4": {
                "Veri Adı ve Seri No": "St. Louis Fed Financial Stress Index",
                "Gözlem Sayısı (Count)": "52",
                "Minimum Değer (Min)": "-0.8944",
                "Maksimum Değer (Max)": "0.3100",
                "Medyan (Median / 50. Persentil)": "-0.3811",
                "Birinci Çeyklik (Q1 / 25. Persentil)": "-0.6712",
                "Üçüncü Çeyklik (Q3 / 75. Persentil)": "-0.0089",
                "Son Değer (Last Value)": "0.0393",
                "Bir Önceki Değer (Previous Value)": "-0.4671",
                " (Aylık Fark)": "0.5064",
                "Yüzdesel Değişim (Aylık % Fark)": "-108.414%",
                " (Yıllık Fark)": "0.7690",
                "(Yıllık % Fark)": "-105.386%"
            }
        }
    }
}
  1. Küçük İşletmelerin Ekonomideki Rolü ve Karşılaştığı Zorluklar:
  • Federal Rezerv Yönetim Kurulu Üyesi Michael S. Barr'ın konuşması, küçük işletmelerin ABD ekonomisinin omurgası olduğunu vurgulamaktadır.
  • Barr, küçük işletmelerin karşılaştığı üç kritik zorluğa değindi:
  • Sermayeye Erişim: Küçük işletmeler, özellikle yetersiz hizmet alan bölgelerdeki işletmeler, finansmana erişimde zorluk yaşamaktadır. Kredi kaybı fonları, Topluluk Kalkınma Finansal Kurumları (CDFI'lar) ve Fintech sağlayıcıları gibi mekanizmaların bu açığı kapatmaya yardımcı olabileceğini belirtti.
  • Beceri Geliştirme: Birçok girişimci ve küçük işletme sahibi, başarılı bir işletme yönetmek için gerekli finansal ve yönetim becerilerinden yoksundur. Bu bilgi açığını kapatmak için bilgi ve eğitim sağlayan çeşitli kuruluşların (SBDC'ler, ticaret odaları, toplum kolejleri) rolünü vurguladı.
  • Ağ Kurma: Küçük işletmeler için ağ kurmanın önemi örtülü olsa da, beceri geliştirme ve sermayeye erişim tartışmaları bunun önemini ima etmektedir.
  • Küçük işletmeler, toplam özel sektör istihdamının neredeyse yarısını, işletme satış gelirlerinin yaklaşık yüzde 40'ını ve özel sektör çalışanlarına ödenen paranın yaklaşık yüzde 40'ını oluşturmaktadır.
  • Yeni işletmelerin büyük çoğunluğu küçük işletmelerdir ve bunlar yenilikçilik ve verimlilik artışı için güçlü bir kaynaktır. Barr, "ABD ekonomisinin son birkaç yılda bu kadar iyi performans göstermesinin nedenlerinden biri, yeni iş kurma oranının da artmasıyla birlikte verimlilik artışında yaşanan ivmedir." dedi.
  1. Tüketici Duyarlılığı ve Enflasyon Beklentileri:
  • Kitco News ve CNBC kaynakları, Mayıs 2025'te tüketici duyarlılığında önemli bir düşüş olduğunu bildirmektedir. Michigan Üniversitesi Tüketici Duyarlılığı Endeksi 50.8'e düşerek, Haziran 2022'den bu yana en düşük seviyeye ve kayıtlardaki en düşük ikinci seviyeye ulaştı.
  • Bu düşüşün temel nedenlerinden biri, özellikle Başkan Trump'ın gümrük vergilerinin ekonomik etkilerine ilişkin artan korkulardır.
  • Reuters'e göre, "bir yıllık enflasyon beklentileri, Başkan Donald Trump'ın ticaret politikasının ekonomik etkilerine ilişkin artan korkular arasında 1981 sonlarında görülen seviyelere yükseldi."
  • Duyarlılıktaki düşüş, Cumhuriyetçiler arasında da belirgindi, bu da Trump'ın tabanının bile gümrük vergileri konusunda endişelenmeye başladığını gösteriyor.
  • Walmart gibi perakendeciler, artan ithalat vergileri nedeniyle ay sonuna kadar fiyatları artırmaya başlayacakları konusunda uyarıda bulundu.
  • Joseph Brusuelas, RSM US baş ekonomisti, "Burada hatırlanması gereken temel fikir, enflasyon beklentilerinin, dış misilleme ile birlikte, gümrük vergilerini fiyat seviyesinde veya enflasyonda kalıcı bir artışa dönüştüren birincil iletim mekanizması olduğudur." dedi.
  1. Piyasa Koşulları ve Faiz Oranları:
  • Mayıs 2025 ortası itibarıyla mortgage talebinde, faiz oranlarının Şubat ayından bu yana en yüksek seviyeye yükselmesinin ardından bir düşüş yaşandı. Mortgage Bankacılar Birliği'ne göre mortgage başvuruları bir önceki haftaya göre %5.1 düştü.
  • 30 yıllık sabit oranlı mortgage'lar için ortalama sözleşme faiz oranı %6.86'dan %6.92'ye yükseldi.
  • Mortgage Bankacılar Birliği'nin kıdemli başkan yardımcısı ve baş ekonomisti Mike Fratantoni, "Mortgage oranları geçen hafta enflasyonun artması ve artan açıkların ve borçların etkisi konusunda yatırımcıların endişelenmesiyle Şubat ayından bu yana en yüksek seviyesine çıktı." dedi.
  • Konut satın alma amaçlı mortgage başvuruları %5 düşerken, bir yıl öncesine göre %13 daha yüksekti. Daha fazla liste mevcudiyetine rağmen, daha yüksek faiz oranları ve ekonominin durumu ve enflasyonla ilgili artan endişeler bahar sezonunu etkiledi.
  • ABD kredi notunun düşürülmesinin ardından mortgage oranları %7'nin üzerine çıktı.
  • Hazine tahvil getirileri yükseldi, 30 yıllık Hazine tahvili getirisi %5'in üzerine ve 10 yıllık gösterge Hazine tahvili getirisi %4.53'ün üzerine çıktı. Bu hareketler, Cumhuriyetçi liderlerin vergi indirimleri öngören ancak açığı artırabilecek bir bütçe tasarısı üzerindeki çalışmalarıyla bağlantılıydı. CFRA Research baş yatırım stratejisti Sam Stovall, yatırımcıların açığı azaltmak için yeterince çaba gösterilmemesi konusunda endişelendiğini belirtti.
  1. Ticaret Politikalarının Etkileri:
  • Başkan Trump'ın gümrük vergilerinin Port of Los Angeles'ı etkilemeye başladığı bildiriliyor. Nisan ayındaki yüksek hacim, gümrük vergileri yürürlüğe girmeden önce perakendecilerin ve üreticilerin kargoyu içeri getirmesiyle ilgiliydi.
  • Port of L.A. İcra Direktörü Gene Seroka, "Daha az kargo, daha az iş fırsatı anlamına geliyor." dedi. Gümrük vergilerinin, limanla ilgili işlerde çalışan on binlerce kişiyi etkileyeceğini belirtti.
  • Gümrük vergileri nedeniyle mobilya, araba parçaları, giysiler ve hatta kahve, meyve suyu konsantresi, avokado ve muz gibi bazı gıda ürünlerinin fiyatlarının artması bekleniyor.
  • Gümrük vergileri, ABD ihracatını artırma çabasıyla uygulansa da, Port of L.A.'dan yapılan ihracat geçen aya göre %3.5 düştü.
  • ABD ve Çin arasındaki 90 günlük tarife duraklaması, tüketici duyarlılığına olan etkisinin izleneceği bir gelişmedir.
  1. ABD Hükümeti Bütçesi:
  • ABD hükümeti, Nisan 2025'te 258.4 milyar dolarlık tarihi bir aylık bütçe fazlası bildirdi. Bu, 2025 mali yılında ilk aylık fazladır ve tarihteki en büyük ikinci aylık fazladır.
  • Fazla, büyük bireysel vergi ödemelerinden kaynaklanmıştır.
  • Nisan ayındaki büyük fazlaya rağmen, 2025 mali yılı için (Ekim 2024 - Nisan 2025), ABD hükümeti yaklaşık 1 trilyon dolarlık bir açık vermiştir.
  • Ulusal borç yükselmeye devam ederek 36.212 trilyon dolara ulaşmıştır.
  1. Genel Ekonomik Duyarlılık ve Görünüm:
  • Tüketici duyarlılığındaki düşüş ve enflasyon beklentilerindeki artış, tüketici harcamalarında bir gerileme olasılığını düşündürmektedir.
  • Kitco News kaynağı, "Görünüm kararmaya devam ediyor ve ekonominin fiilen resesyona girmeden bunun ne kadar sürebileceği merak ediliyor." şeklinde alıntı yapmaktadır.
  • Fed Başkanı Jerome Powell, "daha sık ve potansiyel olarak daha kalıcı arz şokları dönemine girebileceğimizi - ekonomi ve merkez bankaları için zorlu bir sorun -" uyardı.
  • Federal Rezerv Yönetim Kurulu Üyesi Adriana D. Kugler'in konuşması, ekonomi mezunlarını ekonomik zorluklarla başa çıkmak için "sabırsızlık" ve "inatçı kararlılık" kullanmaya teşvik ediyor. Ekonomiyi önemli zorluklara bir araç olarak görüyor ve mezunların tartışmalara uzmanlıklarıyla katılma sorumluluğunu vurguluyor.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder