ABD Ekonomik Göstergeleri Analizi (2020-2025) - (10 Gösterge)

1. Sağlanan metin kaynaklarından elde edilen çeşitli ABD ekonomik göstergelerine ait betimsel istatistiksel analizleri ve bu verilerde gözlemlenen ana temaları özetlemektedir. Analiz edilen göstergeler arasında Real GDP, PCE Price Index, CPI, İşsizlik Oranı, Tarım Dışı İstihdam, Reel Kişisel Tüketim Harcamaları (Genel ve Dayanıklı Mallar), Net İhracat ve Tüketici Güven Endeksi bulunmaktadır. Veri setleri genellikle Ocak 2020 ile Mart/Nisan 2025 dönemini kapsamaktadır ve çoğu veri aylık veya üç aylık periyotlardadır.

2. Temel Temalar

Sağlanan verilere göre, 2020-2025 dönemi ABD ekonomisi için aşağıdaki temel temaları içermektedir:

• Pandeminin Şiddetli Etkisi ve Ardından Gelen Güçlü Toparlanma: 2020'nin ikinci çeyreğinde yaşanan COVID-19 pandemisinin neden olduğu ekonomik daralma ("Real Gross Domestic Product" serisinin 2020 Q2'de -30,1%'lik "Percent Change from Preceding Period" değeri ile gösterildiği gibi) belirgindir. Bunu takip eden çeyreklerde ve yıllarda Real GDP, Real Personal Consumption Expenditures ve All Employees, Total Nonfarm gibi temel göstergelerde güçlü bir toparlanma gözlemlenmiştir. PAYEMS verisinin Nisan 2020'deki en düşük değeri olan 130424 Bin Kişi'den Nisan 2025'te 159517 Bin Kişi'ye yükselmesi bu toparlanmanın en net göstergelerindendir.
• Artan Enflasyonist Baskılar: 2021'den itibaren hem CPIAUCSL hem de PCEPI serilerinde belirgin bir yükseliş trendi görülmektedir. CPIAUCSL değeri Ocak 2020'de 259,127 iken, Mart 2025'te 319,615'e ulaşmıştır. PCEPI değeri ise aynı dönemde 104,419'dan 125,732'ye yükselmiştir. Mart 2025 itibarıyla yıllık PCEPI artışı yaklaşık 2,294%, yıllık CPI artışı ise yaklaşık 2,405%'tir.
• 
  
• Dalgalı ve Son Dönemde Düşük Seyreden Tüketici Güveni: University of Michigan Consumer Sentiment (UMCSENT) endeksi, 2022'de önemli bir düşüş yaşamıştır (Haziran 2022'de en düşük değer olan 50 görülmüştür). Mart 2025'te kaydedilen 57 değeri, Şubat 2025'e göre aylık -11,90%'luk, Mart 2024'e göre ise yıllık -28,21%'lik önemli düşüşler göstermektedir. Bu düşüş, artan enflasyon ve genel ekonomik belirsizlikten etkilenmiş olabilir.
• 
  
• İyileşen İşgücü Piyasası: İşsizlik Oranı (UNRATE) pandeminin zirvesindeki 14,8%'lik (Nisan 2020) değerinden önemli ölçüde düşmüş ve Nisan 2025 itibarıyla 4,2% seviyesindedir. Tarım dışı toplam istihdam (PAYEMS) ise sürekli bir artış kaydetmiştir, Nisan 2025 değeri 159517 Bin Kişi'dir.
• 
  
• Süregelen Ticaret Dengesi Açığı: Net Exports of Goods and Services (NETEXP) serisi, incelenen dönem boyunca sürekli olarak negatif değerler almıştır. En son veri olan 2025 Q1 değeri -1262,307 Milyar Dolar, serinin minimum değeridir ve ticaret açığının derinleştiğini göstermektedir. 2025 Q1'de, bir önceki çeyreğe göre -342,223 Milyar Dolar'lık bir düşüş (açığın artması) ve yıllık bazda (2024 Q1'e göre) -420,738 Milyar Dolar'lık bir düşüş yaşanmıştır.

3. En Önemli Fikirler ve Gerçekler (Gösterge Bazında)

Her bir göstergeye ilişkin temel betimsel istatistikler ve dikkat çekici noktalar aşağıdadır:

3.1. Real Gross Domestic Product (GDPC1)

• Tanım: Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Zincirlenmiş 2017 Doları Milyarları Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış Yıllık Oran).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Üç Aylık (Quarterly).
• Dönem: 2020 Q1 - 2025 Q1.
• Gözlem Sayısı: 21.
• Ortalama: Yaklaşık 22077,591 Milyar Dolar.
• Standart Sapma: Yaklaşık 1151,833 Milyar Dolar.
• Minimum Değer: 19056,617 Milyar Dolar (2020 Q2 - pandeminin etkisini gösteriyor).
• Maksimum Değer: 23542,349 Milyar Dolar (2024 Q4).
• Son Değer (2025 Q1): 23526,085 Milyar Dolar.
• Bir Önceki Değer (2024 Q4): 23542,349 Milyar Dolar.
• Çeyreklik Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): -16,264 Milyar Dolar.
• Çeyreklik % Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): Yaklaşık -0,069%.
• Yıllık Fark (2025 Q1 vs 2024 Q1): 472,540 Milyar Dolar (2,050% yıllık artış).
• Ana Fikir: Real GDP, 2020'deki sert düşüşün ardından önemli bir toparlanma ve büyüme göstermiştir. 2025 Q1'de hafif bir çeyreklik düşüşe rağmen, yıllık büyüme devam etmektedir.

3.2. Percent Change from Preceding Period (PB0000031Q225SBEA - GDP)

• Tanım: Reel GDP'nin Bir Önceki Döneme Göre Yüzdesel Değişimi (Mevsimsellikten Arındırılmış Yıllık Oran).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Üç Aylık (Quarterly).
• Dönem: 2020 Q2 - 2025 Q1.
• Gözlem Sayısı: 20.
• Ortalama: Yaklaşık 3,77%.
• Standart Sapma: Yaklaşık 11,494% (Yüksek volatiliteyi gösteriyor).
• Minimum Değer: -30,1% (2020 Q2 - pandeminin neden olduğu rekor düşüş).
• Maksimum Değer: 38,5% (2020 Q3 - pandemiden sonraki hızlı toparlanma).
• Son Değer (2025 Q1): 3%.
• Bir Önceki Değer (2024 Q4): 2,9%.
• Çeyreklik Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): 0,1%.
• Çeyreklik % Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): Yaklaşık 3,45%.
• Yıllık Fark (2025 Q1 vs 2024 Q1): 0,1% (3,45% yıllık artış).
• Ana Fikir: Bu veri, 2020'deki olağanüstü dalgalanmayı net bir şekilde yansıtmaktadır. Son dönemde büyüme oranları daha istikrarlı ancak bir önceki yıla göre hafifçe hızlanmıştır.

3.3. Real Personal Consumption Expenditures (PCECC96)

• Tanım: Reel Kişisel Tüketim Harcamaları (Zincirlenmiş 2017 Doları Milyarları Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış Yıllık Oran).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Üç Aylık (Quarterly).
• Dönem: 2020 Q1 - 2025 Q1.
• Gözlem Sayısı: 21.
• Ortalama: Yaklaşık 15266,352 Milyar Dolar.
• Standart Sapma: Yaklaşık 1020,302 Milyar Dolar.
• Minimum Değer: 12671,879 Milyar Dolar (2020 Q2).
• Maksimum Değer: 16345,56 Milyar Dolar (2025 Q1 - serinin en yüksek değeri).
• Son Değer (2025 Q1): 16345,56 Milyar Dolar.
• Bir Önceki Değer (2024 Q4): 16273,191 Milyar Dolar.
• Çeyreklik Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): 72,369 Milyar Dolar.
• Çeyreklik % Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): Yaklaşık 0,445%.
• Yıllık Fark (2025 Q1 vs 2024 Q1): 488,693 Milyar Dolar (3,081% yıllık artış).
• Ana Fikir: Reel tüketim harcamaları, Real GDP ile paralel bir toparlanma göstermiş ve 2025 Q1 itibarıyla serinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Tüketici harcamaları ekonomik büyümenin önemli bir itici gücü olmaya devam etmektedir.

3.4. Net Exports of Goods and Services (NETEXP)

• Tanım: Mal ve Hizmet Net İhracatı (Dolar Milyarları Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış Yıllık Oran).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Üç Aylık (Quarterly).
• Dönem: 2020 Q1 - 2025 Q1.
• Gözlem Sayısı: 21.
• Ortalama: Yaklaşık -831,918 Milyar Dolar.
• Standart Sapma: Yaklaşık 184,143 Milyar Dolar.
• Minimum Değer: -1262,307 Milyar Dolar (2025 Q1 - serinin en yüksek açığı).
• Maksimum Değer: -513,578 Milyar Dolar (2020 Q1 - en düşük açık/en yüksek net ihracat değeri).
• Son Değer (2025 Q1): -1262,307 Milyar Dolar.
• Bir Önceki Değer (2024 Q4): -920,084 Milyar Dolar.
• Çeyreklik Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): -342,223 Milyar Dolar (Açık derinleşti).
• Çeyreklik % Fark (2025 Q1 vs 2024 Q4): Yaklaşık 37,195% (Açık mutlak değer olarak arttı).
• Yıllık Fark (2025 Q1 vs 2024 Q1): -420,738 Milyar Dolar (49,995% yıllık açık artışı).
• Ana Fikir: ABD'nin ticaret açığı incelenen dönem boyunca persistent ve son dönemde belirgin şekilde artmıştır. Bu, ABD'nin ithalatının ihracatından önemli ölçüde daha fazla olduğunu göstermektedir.

3.5. University of Michigan: Consumer Sentiment (UMCSENT)

• Tanım: Michigan Üniversitesi: Tüketici Güven Endeksi (Endeks 1966:Q1=100, Mevsimsellikten Arındırılmamış).
• Kaynak: University of Michigan.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Kasım 2020 - Mart 2025.
• Gözlem Sayısı: 53.
• Ortalama: Yaklaşık 66,98.
• Standart Sapma: Yaklaşık 10,04.
• Minimum Değer: 50 (Haziran 2022).
• Maksimum Değer: 88,3 (Nisan 2021).
• Son Değer (Mart 2025): 57.
• Bir Önceki Değer (Şubat 2025): 64,7.
• Aylık Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): -7,7.
• Aylık % Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): Yaklaşık -11,90%.
• Yıllık Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): -22,4.
• Yıllık % Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): Yaklaşık -28,21%.
• Ana Fikir: Tüketici güveni, özellikle 2022'de düşük seviyeler görmüş ve son dönemde belirgin bir düşüş yaşamıştır. Bu, ekonomik belirsizlik ve enflasyon algısı ile ilişkili olabilir.

3.6. Real Personal Consumption Expenditures: Durable Goods (PCEDGC96)

• Tanım: Reel Kişisel Tüketim Harcamaları: Dayanıklı Mallar (Zincirlenmiş 2017 Doları Milyarları Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış Yıllık Oran).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Ocak 2020 - Mart 2025.
• Gözlem Sayısı: 63.
• Ortalama: Yaklaşık 1913,58 Milyar Dolar.
• Standart Sapma: Yaklaşık 170,50 Milyar Dolar.
• Minimum Değer: 1219,4 Milyar Dolar (Nisan 2020).
• Maksimum Değer: 2164,9 Milyar Dolar (Aralık 2024).
• Son Değer (Mart 2025): 2150,8 Milyar Dolar.
• Bir Önceki Değer (Şubat 2025): 2083,8 Milyar Dolar.
• Aylık Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): 67,0 Milyar Dolar.
• Aylık % Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): Yaklaşık 3,215%.
• Yıllık Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): 144,8 Milyar Dolar.
• Yıllık % Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): Yaklaşık 7,218%.
• Ana Fikir: Dayanıklı mal harcamaları, genel tüketimle paralel olarak toparlanmış ve güçlü bir artış eğilimi sergilemiştir. Son dönemde hem aylık hem de yıllık bazda önemli artışlar kaydetmiştir.

3.7. Unemployment Rate (UNRATE)

• Tanım: İşsizlik Oranı (Yüzde Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış).
• Kaynak: U.S. Bureau of Labor Statistics.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Ocak 2020 - Nisan 2025.
• Gözlem Sayısı: 64.
• Ortalama: Yaklaşık 4,78%.
• Standart Sapma: Yaklaşık 2,75% (Pandeminin etkisini gösteriyor).
• Minimum Değer: 3,4% (Nisan 2023).
• Maksimum Değer: 14,8% (Nisan 2020 - pandeminin zirvesi).
• Son Değer (Nisan 2025): 4,2%.
• Bir Önceki Değer (Mart 2025): 4,2%.
• Aylık Fark (Nisan 2025 vs Mart 2025): 0,0%.
• Aylık % Fark (Nisan 2025 vs Mart 2025): 0,0%.
• Yıllık Fark (Nisan 2025 vs Nisan 2024): 0,3%.
• Yıllık % Fark (Nisan 2025 vs Nisan 2024): Yaklaşık 7,69%.
• Ana Fikir: İşsizlik oranı pandeminin başındaki zirveden hızla düşmüş ve nispeten düşük seviyelerde seyretmektedir. Son yıllık artış (%0,3 puanlık artışa denk geliyor) işgücü piyasasında hafif bir gevşemeye işaret edebilir.

3.8. All Employees, Total Nonfarm (PAYEMS)

• Tanım: Tüm Çalışanlar, Tarım Dışı Toplam (Bin Kişi Cinsinden, Mevsimsellikten Arındırılmış).
• Kaynak: U.S. Bureau of Labor Statistics.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Ocak 2020 - Nisan 2025.
• Gözlem Sayısı: 64.
• Ortalama: Yaklaşık 149804,47 Bin Kişi.
• Standart Sapma: Yaklaşık 7182,74 Bin Kişi.
• Minimum Değer: 130424 Bin Kişi (Nisan 2020).
• Maksimum Değer: 159517 Bin Kişi (Nisan 2025 - serinin en yüksek değeri).
• Son Değer (Nisan 2025): 159517 Bin Kişi.
• Bir Önceki Değer (Mart 2025): 159340 Bin Kişi.
• Aylık Fark (Nisan 2025 vs Mart 2025): 177 Bin Kişi.
• Aylık % Fark (Nisan 2025 vs Mart 2025): Yaklaşık 0,111%.
• Yıllık Fark (Nisan 2025 vs Nisan 2024): 1882 Bin Kişi.
• Yıllık % Fark (Nisan 2025 vs Nisan 2024): Yaklaşık 1,194%.
• Ana Fikir: Tarım dışı istihdam, pandeminin etkisinden sonra güçlü bir toparlanma göstermiş ve sürekli artarak rekor seviyelere ulaşmıştır. İşgücü piyasasındaki sıkılığın devam ettiğini teyit etmektedir.

3.9. Consumer Price Index for All Urban Consumers: All Items in U.S. City Average (CPIAUCSL)

• Tanım: Tüm Kentsel Tüketiciler İçin Tüketici Fiyat Endeksi: ABD Şehir Ortalamasındaki Tüm Kalemler (Endeks 1982-1984=100, Mevsimsellikten Arındırılmış).
• Kaynak: U.S. Bureau of Labor Statistics.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Ocak 2020 - Mart 2025.
• Gözlem Sayısı: 63.
• Ortalama: Yaklaşık 300,35.
• Standart Sapma: Yaklaşık 20,52 (Önemli değişimleri gösteriyor).
• Minimum Değer: 255,802 (Mayıs 2020).
• Maksimum Değer: 319,775 (Şubat 2025).
• Son Değer (Mart 2025): 319,615.
• Bir Önceki Değer (Şubat 2025): 319,775.
• Aylık Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): -0,160.
• Aylık % Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): Yaklaşık -0,050% (Hafif aylık düşüş).
• Yıllık Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): 7,508.
• Yıllık % Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): Yaklaşık 2,405% (Yıllık enflasyon).
• Ana Fikir: CPI, 2021'den itibaren belirgin bir artış trendi göstermiş ve enflasyonist baskıları yansıtmıştır. Mart 2025 itibarıyla yıllık enflasyon oranı yaklaşık %2,4'tür.

3.10. Personal Consumption Expenditures: Chain-type Price Index (PCEPI)

• Tanım: Kişisel Tüketim Harcamaları: Zincir Tipi Fiyat Endeksi (Endeks 2017=100, Mevsimsellikten Arındırılmış).
• Kaynak: U.S. Bureau of Economic Analysis.
• Sıklık: Aylık.
• Dönem: Ocak 2020 - Mart 2025.
• Gözlem Sayısı: 63.
• Ortalama: Yaklaşık 120,199.
• Standart Sapma: Yaklaşık 6,049.
• Minimum Değer: 103,817 (Nisan 2020).
• Maksimum Değer: 125,788 (Şubat 2025).
• Son Değer (Mart 2025): 125,732.
• Bir Önceki Değer (Şubat 2025): 125,788.
• Aylık Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): -0,056.
• Aylık % Fark (Mart 2025 vs Şubat 2025): Yaklaşık -0,045% (Hafif aylık düşüş).
• Yıllık Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): 2,820.
• Yıllık % Fark (Mart 2025 vs Mart 2024): Yaklaşık 2,294% (Yıllık PCE enflasyonu).
• Ana Fikir: PCEPI, Federal Rezerv'in tercih ettiği enflasyon ölçütü olup, CPI ile benzer bir artış trendi göstermiştir. Mart 2025 itibarıyla yıllık PCE enflasyonu yaklaşık %2,3'tür.

4. Göstergeler Arasındaki Etkileşim

Verilen göstergeler arasındaki etkileşim karmaşıktır ancak bazı temel bağlantılar gözlemlenebilir:

• GDP ve Tüketim Harcamaları: Real GDP (GDPC1) ve Reel Kişisel Tüketim Harcamaları (PCECC96) arasında güçlü bir pozitif korelasyon bulunmaktadır. Tüketici harcamaları, ABD ekonomisinin en büyük bileşenlerinden biri olduğu için, PCECC96'daki değişimler genellikle GDPC1'i etkiler. Dayanıklı Mal Harcamaları (PCEDGC96) da bu genel tüketim eğilimini takip eder, ancak daha dalgalı olabilir.
• İşgücü Piyasası ve Ekonomi: İşsizlik Oranı (UNRATE) ve Tarım Dışı İstihdam (PAYEMS), ekonominin genel sağlığı ile yakından ilişkilidir. Düşük işsizlik oranı ve artan istihdam, hanehalkı gelirlerini ve dolayısıyla tüketim harcamalarını (PCECC96, PCEDGC96) destekleyerek ekonomik büyümeye (GDPC1) katkıda bulunur. Pandemi sırasında UNRATE'teki zirve ve PAYEMS'teki dip, GDPC1 ve PCECC96'daki sert düşüşlerle aynı döneme denk gelmektedir.
• Enflasyon ve Tüketici Güveni: Consumer Price Index (CPIAUCSL) ve PCE Price Index (PCEPI) gibi enflasyon ölçütlerindeki artışlar genellikle Tüketici Güvenini (UMCSENT) olumsuz etkiler. Artan fiyatlar, hanehalklarının satın alma gücünü azaltabilir ve geleceğe yönelik ekonomik belirsizliği artırabilir, bu da güvenin düşmesine neden olabilir. UMCSENT'teki düşüşün, enflasyonun yükseldiği dönemlerde (özellikle 2022) gözlemlenmesi bu ilişkiyi desteklemektedir.
• Ticaret Dengesi ve GDP: Net İhracat (NETEXP), GDPC1'in bir bileşenidir. NETEXP'in negatif olması (açık), ithalatın ihracattan fazla olduğu ve bu durumun diğer bileşenler sabitken GDP üzerinde baskı oluşturabileceği anlamına gelir. Sağlanan verilere göre NETEXP, incelenen dönem boyunca sürekli negatiftir ve derinleşme eğilimindedir, bu da ticaretin GDPC1 büyümesine negatif katkı sağladığını göstermektedir.
• Fiyat Endeksleri Arasındaki İlişki: CPIAUCSL ve PCEPI, farklı metodolojilere sahip olsalar da genel olarak benzer trendler sergilerler, her ikisi de enflasyon seviyesini ve değişimini yansıtmaktadır. PCEPI, tüketim sepetindeki ağırlıkları daha sık güncellediği ve bazı diğer farklar içerdiği için Federal Rezerv tarafından daha yakından takip edilir.

5. Sonuç

Kaynaklardan elde edilen veriler, ABD ekonomisinin 2020'nin başındaki pandemik şokun ardından güçlü bir toparlanma süreci yaşadığını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Real GDP ve Reel Tüketim Harcamaları toparlanmış ve istihdam piyasası önemli ölçüde iyileşerek işsizlik oranını pandem öncesi seviyelere yaklaştırmıştır. Ancak, bu toparlanma yüksek ve inatçı enflasyonla birlikte seyretmiş, bu da tüketici güvenini olumsuz etkilemiştir. Ticaret dengesi açığı ise incelenen dönem boyunca genişlemeye devam etmiştir.

Son dönem verileri (Mart/Nisan 2025 itibarıyla), Real GDP'de çeyreklik bazda hafif bir yavaşlama, istihdamda devam eden ancak yavaşlayan artış, enflasyonda yıllık bazda ılımlı seviyeler (ancak aylık bazda çok az değişim veya düşüş), dayanıklı mal harcamalarında güçlü artış ve tüketici güveninde belirgin bir düşüş göstermektedir. Net ihracat açığı ise rekor seviyelere ulaşmıştır. Bu veriler, ekonominin bazı alanlarda gücünü koruduğunu, ancak tüketici hissiyatı ve ticaret dengesi gibi alanlarda zorluklarla karşı karşıya olduğunu göstermektedir. Gelecek dönemdeki ekonomik görünümün şekillenmesinde enflasyonun seyri ve tüketici harcamalarının dayanıklılığı kritik faktörler olmaya devam edecektir.